Živi Spomenici \ SPOMENIČKI KOMPLEKS ‘TUNEL SPASA’ D-B TUNNEL
PROJEKAT \ živi spomenici; spomenički kompleks ‘tunel spasa’ d-b tunnel
VRSTA \ Urbanizam-Arhitektura, Konkurs
GODINA \ 2016
LOKACIJA \ Sarajevo, BiH
STATUS \ Nagrađen Specijalnu Nagradu, izložen,
Nagrađen Collegium Artisticum 2017 nagradu za Ideju
Arhitektura kao istraživanje.
‘Živi Spomenici’ je arhitektonski i istraživački projekat koji je iniciran u sklopu izrade Idejnog Rješenja za jedan od naj značajniji urbano-arhitektonski konkursa u Sarajevu nakon Sarajevske Opsade (1992-1995) - Spomenički Kompleks Tunel D-B, koji uključuje i memorijalizaciju ‘Tunela Spasa’.
Značajnost ove lokacije i teme za grad i građane je izazvalo reakciju prema projektnom zadatku. Umjesto samo formaliziranje arhitektonskog rješenja prema konkursnom zadatku, ovaj projekat predlaže arhitektonski proces i istraživački okvir; koji bi omogučio međuovisni razvitak programa, zbirke i konzervacijske faze sa kustoskom strategijom i arhitekturom memorijalnog muzeja, u neophodnoj daljnjoj izradi projektnog zadatka.
Ovaj projekat predstavlja i urbanističku strategiju, u kojoj bi Spomenički Kompleks Tunel D-B postao Živi Spomenik; odnosno mjesto kolaberativne istrage, laboratorija i središte za rekonstruisanje autentične priče i memorijalizaciju Tunela Spasa i Sarajevske Opsade, kroz stvaranje održivog participacivnog odnosa između Muzeja i građana, arhitekata, međunarodni eksperta i posjetioca.
Dolazak u svakodnevnicu postojeći oštećeni komšiluka Butmir i Dobrinja je izvanredno dramatićan doživljaj za posjetioce sadašnjeg skromnog Muzeja Tunela Spasa. Urbano tkivo i Arhitektonske figure, kao Kuća Kolar sa ožiljcima gelera na fasadama i ružama u avlijama, služe kao fizički svijedoci koji predstavljaju dokaze urbicida i masakra u toku okupacije grada (1992-1995). Sa druge strane orginalni dijelovi Tunela, bivši putevi rovova i postojeći podrumi imaju potencijal da otkriju autentičan uvid u strukture i arhitektonske tipologije otpora, koji su omogućili inspirativne priče o preživljavanju građana putem prolazka kroz misteriozni podzemni svijet.
Spomenički Kompleks Tunel D-B je prva od tri faze u okvirnoj urbanističkoj strategiji Živog Spomenika:
Prva Faza uključuje izgradnju podzemnog muzeja u skladu sa forenzičkim urbano-arhitektonskim izvršavanjima, arheološkim iskopavanjem Tunela i bivši rovova, i konzervacijskim projektima na zaštičenim kučama koji postaju Živi Spomenici i novi glavni ulazi u skriveni memorijalni muzej. Sa time se proslavlja uloga arhitektonske skromnost maskirani zaštićeni kuča u otporu grada. Podzemni Muzej saćuva sadašnju skalu i atmosferu postojeći naselja D i B i također kontinuira podzemne arhitektonske tipologije otpora; sa mrežom postojeći i novi tranšeja, podruma, tunela i potopljeni dvorišta, koji vode posjetioce na multi-medijalni i atmosferični put kroz historiju tunela spasa i Sarajevske opsade.
Idejna forenzička studija na Kući Kolar započinje proces 3D rekonstruisanjem autentične priče Tunela Spasa i Opsade. Kroz analizu eksplozija i masakra na lokaciji i sa mjerenjem i 3D mapiranjem ruža, eksplodirani projektila i rupa od gelera na fasadama postoji mogučnost otkriti činjenice kao što su: velićina, pravac i udaljenost eksplodirani projektila i gelera, i pozicije na kojim su žrtve ubijene. Isti forenzički proces bi aktivno angažovao zajecnicu, neki od koji su gradili ili koristili Tunel, da postanu učesnici u arheološkim otkrićima i svijedoćenjima svijedoka na lokaciji u toku projektovanja i izgradnje. Analizea na Kući Kolar postaje trajna arhitektonsko-umjetnička instalacija, gdje bi se Mapirani tragovi gelera izgradili od sajli, fiksirali u rekonstruisanu fasadu kuče i stvorili ambijent za novi javni ulaz u podzemni muzej.
Druga Faza Živog Spomenika je konzervacija ostali četri zaštićeni kuča i produženje koristne trase tunela sa stvaranjem niz javnih prohodni galerija i laboratorija, u skladu sa iskopavanjem i konzervacijom orginalne trase tunela. Ta infrastraktura bi omogučila povečanje zbirke sa multi-medijalnom hronološkom rekonstrukcijom timelinea priča iz Dnevnika života Tunela Spasa, Aerodromske Piste i Opsade (1992-1995), uključujuču: infografike, slike, filmove, svijedoćenje svijedoka i aktuelne istrage na lokaciji.
Povečanje površine istraživačkog dijela sadržaja na lokaciji D i B, i kombinovanje istog sa javnom provršinom i galerijama kreira obrnutu prostornu relaciju izmeđju komunikacijskog prostora i soba u tlocrtu. Sa time javni izložbeni prostori postaju integralni dio svakodnevnog kretanja kroz muzej sa širokim i visokim hodnjicima. Dok se laboratorije i radionce za osoblje tretiraju kao transparentne sobe u koje posjetioci mogu posmatrati. Na taj način muzej poziva posjetioce da postanu aktivni istraživaći i stvara se slika ‘grada ispod zemlje’.
Treća Faza Živog Spomenika je eventualno spajanje trase Tunela D i B, koji bi omogućio prohod kroz cijelu dužinu trase Tunela Spasa, i pozvao Međunarodni Aerodrom Sarajevo na saradnju, u izgradnji novog Memorijalnog Terminala povezan sa Tunelom.
Dakle ovaj prijedlog nije tipični abstraktni ‘mrtvi spomenik’, već performativni arhitektonski projekat i istraživački program, koji ima kao daljnji cilj kreiranje kolaberativne istraživačke mreže između više kulturni institucija i građana, i konačno usmijerivanje šireg projekta memorijalizacije, održive obnove i kulturne revitalizacije u gradu.
KONKURSNI TIM \ Vernes Čaušević, Lucy Dinnen (Projekt V Arhitektura)
PUBLIKACIJE \ AABH http://www.aabh.ba/novosti/konkurs-spomenički-kompleks-tunel-d-b-rezultati/
ORGANIZATORI \ AABH (Association of Architects BiH), Fond Memorijala
